«اعتیاد (از سبب‏‌شناسی تا درمان)» اثر «دکتر محمدرضا سرگلزایی»، روا‌ن‌‏پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد است.

دکتر سرگلزایی تحقیقات و مقالات زیادی در زمینه‌‏ی اعتیاد و درمان آن داشته و تاکنون دو کتاب دیگر نیز در این زمینه نوشته است.

هدف کتاب اعتیاد (از سبب‌‏شناسی تا درمان) ارائه‌‏ی دیدی دقیق‌‏تر نسبت به فرد معتاد است. دیدگاهی که فرد معتاد را نه شخصی بی‏‌اراده و خطاکار، که شخصی بیمار می‏‌پندارد و بیماری‌‏ای که همچون بسیاری دیگر از بیماری‏‌های مزمن، قابل پیش‌گیری و درمان است.

شخص مبتلا به بیماری اعتیاد، چه اعتیاد او به مواد مخدر بوده و چه رفتارهایی معتادگونه از خود نشان دهد، در معرض و مستعد ابتلا به این بیماری بوده و راهکارهایی برای درمان وی وجود دارد. همچنین در این کتاب می‌‏آموزیم چگونه در مواجهه با فرد معتاد، آگاهانه‌‏تر رفتار کنیم.

«زمانی اعتیاد تنها به الگویی اطلاق می‏‌شد که کسی مصرف‏‌کننده‌‏ی مواد مخدر باشد. امروزه، سازمان جهانی بهداشت در طبقه‏‌بندی بین‌‏المللی بیماری‏‌ها، به‌‏جای اصطلاح وابستگی به مواد، واژه‌‏ی سندرم وابستگی را قرار داده است. بنابراین، هر رفتاری که ویژگی‏‌های زیر را داشته باشد، اعتیاد محسوب می‏‌گردد:

1- پیشروی، 2- اشتغال ذهنی، 3- احساس عدم کنترل، 4- ادامه‌‏یافتن به‌‏رغم اثرات منفی

مثلا کسی که دچار وابستگی به تریاک است، قطعا در طول زمان، مقدار و دفعات مصرف او افزایش یافته است. ذهن او، درگیر تهیه و مصرف مواد است، تلاش او برای مصرف کنترل‌‏شده و گه‌گاه، با شکست مواجه می‌‏شود و به‌‏رغم مشکلات مالی، قانونی، خانوادگی و غیره همچنان به این رفتار یعنی مصرف تریاک ادامه می‌‏دهد. همین الگو ممکن است نه در مصرف مواد بلکه در امور دیگری در بعضی افراد دیده شود. مثلا یک مدیر ظاهرا موفق که مدام، ساعات کاری و حیطه‏‌ی فعالیتش را افزایش می‌‏دهد، هیچ‏گاه حتی در حین غذا خوردن و یا در یک سفر تفریحی از درگیری با کارش دست نمی‌‏کشد، به‌‏رغم بیماری‌‏های جسمی متعدد، مثل فشار خون بالا و زخم گوارشی و کمردرد، و پیشنهاد پزشکان، مبنی بر کم‏ کردن فشار کاری، همچنان به همان شدت درگیر کار است و به‏‌هیچ‌‏وجه نمی‌‏تواند کتنرلی بر این رفتارش داشته باشد، دچار اعتیاد به کار است.

یا فردی را در نظر بگیرید که روابط جنسی او مدام در حال گسترش است، با شرکای جنسی متعدد ارتباط برقرار می‌‏کند و همچنان ولع تجربه‌‏ی جنسی با دیگران را دارد، درگیری ذهنی‏‌اش با مسائل جنسی آن‏قدر زیاد است که در اغلب روابط شغلی، رفت‌‏وآمدهای فامیلی و ملاقات‌‏ها درگیر با پیشنهادهای رابطه‏‌ی جنسی است، تا جایی که خود گه‌گاه، تلاش می‌‏کند تا خود را محدود کند، ولی شکست می‏‌خورد، و به‌‏رغم ایجاد مشکلات اجتماعی، خانوادگی، قانونی و غیره همچنان درگیر این الگو باقی می‌‏ماند، دچار اعتیاد جنسی است.

پس تنها مصرف یک ماده‌‏ی شیمیایی نیست که ملاک تشخیص ما برای اعتیاد است. گاهی رفتارهای بالقوه طبیعی مثل رفتار جنسی یا بالقوه مفید مثل کارکردن، استفاده از اینترنت، استفاده از پیام کوتاه و غیره می‏‌توانند به سبکی معتادگونه تغییر و تحول یابند که در این صورت، اعتیاد محسوب می‏‌شود».

انتشارات کتاب درمانی- کتاب های خودیاری و دیگریاری