کتاب درمانی چیست؟
کتاب درمانی چیست؟
کتاب به‌عنوان بهترین دوست انسان، قادر است به افراد در پیچیده‌ترین مسائل ارتباطی، خانوادگی و درمانی در وهلۀ اول، اطلاعات و سپس آگاهی بدهد. اما این انتظار که آنان ابتدا به ساکن برای شناخت مسائل و درک کاستی‌های خود به کتاب رجوع کنند، کمی بعید است.
درحالی که یکی از وظایف مشاوران روان‌شناسی و کارشناسانِ بهداشت و سلامت، معرفی کتاب‌های مفید و کاربردی به مراجعان است، برخی از کتاب‌ها فقط جنبۀ درمانی ندارند و به‌عنوان یک ابزار پیش‌گیرنده عمل می‌کنند. در واقع مطالعۀ کتاب‌هایی با چارچوب تعریف‌شده می‌تواند افراد را از دچارشدن به برخی مشکلات در امان نگه دارد.
اغلب کتاب‌خوانان که اهل مطالعه هستند به این درک رسیده‌اند که مطالعه می‌تواند درمان‌گر باشد.
در حقیقت، کتاب‌خوانان با ورود به دنیای مجسم‌شده در کتاب‌ها، جزئی از شخصیت و نوشته‌های کتاب می‌شوند و بینش و ایده‌های نوینی در ذهن آنان نمایان می‌شود که می‌تواند در غلبه بر مشکلات روحی آنان تأثیرگذار باشد. از نظرعلمی نیز ثابت شده که مطالعۀ کتاب می‌تواند برای افراد، آثار درمانی داشته باشد و بر این اساس نزدیک به دو قرن است که مفهوم ویژۀ کتاب‌درمانی در دنیا شکل گرفته است.
از تأثیرگذاری‌های مطالعه در میان افراد افسرده، ایجاد فضایی مفرح و شاد برای آنان است. علاوه بر این، افکار مزاحم آنان را هم کاهش می‌دهد. خیلی کم پیش می‌آید که کتاب اثر تخریبی و منفی روی درمان‌جو بگذارد. اگرچه آمار مطالعه در میان درمان‌جویان چندان مطلوب نیست اما اثرات مثبت آن بر زندگی آنان آشکار است. از زمانی که کتاب‌درمانی به‌طور رسمی وارد حوزۀ علم روان‌شناسی و کتاب‌داری شده است، بیش از یک قرن می‌گذرد و اکنون باید این پرسش را مطرح کنیم که ما در این راستا چه کرده‌ایم؟
در سال 1994 نتایج بررسی ملی در مورد استفاده از کتاب‌های خودیاریگر، توسط افراد حرفه‌ای در کار بهداشت روان در کتابی به نام "راهنمای موفق کتاب‌های خودیاریگر" چاپ شد. محققان بررسی کردند که آیا درمان‌گران برای سرعت بخشیدن در روند بهبودی بیمارانشان این کتاب‌ها را توصیه می‌کنند. نتیجۀ نظرسنجی مثبت بود. آن‌ها این کتاب‌ها را برای بیمارانشان مفید می‌دانستند؛ همچنین از درمان‌گرها سؤال شد که بین 1000 عنوان کتاب خودیاریگر، کدام کتاب را به بیماران افسرده پیشنهاد می‌کنند. جالب بود که اکثر پزشکان به بیمارانشان کتاب "از حس بد به حس خوب" را توصیه کرده‌اند. یکی از دلایل شهرت این کتاب روش‌های مؤثر و کاربردی آن است. بیمارانی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کردند با مطالعۀ این کتاب سریع‌تر بهبود یافتند و بعد از بهبود اولیه به مدت چندین سال دوران بدون افسردگی را ادامه دادند.
دکتر دیوید برنز- استاد شناخت درمانی از دانشگاه استنفورد در این کتاب می‌گوید: در هر حال، نمی‌خواهم این هراس را در شما ایجاد کنم که شما فکر کنید کتاب‌هایی را که قبلاً مطالعه کرده‌اید، کتاب‌های خوب و مناسبی نبوده‌اند؛ فقط این کتاب راهنما به شما نشان می‌دهد که چگونه روش‌های جدید را برای برخی از مشکلات خاص به‌کار گیرید. این مشکلات شامل افسردگی، تمام اختلالات اضطراب و تمام تضادهای بین فردی (مثل این‌که چگونه یک مشکل زناشویی را حل کنیم و یا این‌که چگونه با یک رئیس و یا همکار سخت‌گیر برخورد داشته باشیم) می‌شود.
کتاب‌درمانی فرد را به تحرک وا می‌دارد و به او کمک می‌کند تا نارسائی‌های خود را درک کند و با روشی مناسب به معالجه اقدام نماید. اگر شگفتی‌های کتاب‌درمانی روشن گردد و برای فرد مسلم شود که یکی از بهترین مشاورهای روانی و جسمی، کتاب است؛ آن‌گاه برای پاسخ به پرسش‌های خویش به فرهنگ شفاهی رجوع نمی‌کند و تلاش می‌کند برای مشکلی که برایش پیش آمده به دنبال کتاب مناسبی بگردد و مشکلش را با توصیه‌های شفاهی افراد غیرمتخصص گره نزند. این یک ادعا نیست که کتاب‌درمانی زندگی‌های بسیاری را نجات داده و به روابط زناشویی استحکام بخشیده است.
کتاب‌درمانی اعتماد به‌نفس به وجود می‌آورد، ذهن و اندیشه را وسعت می‌بخشد، مشکلات ارتباطی بین افراد خانواده را کاهش داده و باعث تقویت روابط می‌شود. مطالعۀ این‌گونه کتاب‌ها موجب می‌شود تا فرد احساس خوبی پیدا کند. به خودش احترام بگذارد و به ارزش خودش بیفزاید و فردی که به خودش احترام بگذارد به دیگران نیز احترام می‌گذارد، چراکه این فرد به سلامت دیگران بی‌تفاوت نیست.
فردی که کتاب‌های درمانی مطالعه می‌کند، تندرستی‌اش برایش مهم است. هرچیزی که به او آسیب برساند، از خود می‌رهاند و آنچه را که منفعت دارد، جذب می‌کند. غذای ناسالم مصرف نمی‌کند، تنبل و بیکاره نیست، به غذاهای طبیعی و تأثیر آن در تندرستی‌اش باور دارد، ورزش می‌کند و از آن لذت می‌برد و خود را مسئول سلامتی‌اش می‌داند.
"کتاب‌درمانی" به شما امکان می‌دهد که نیروی شفابخشیِ خود را کشف کنید و از این طریق روش‌های مختلف شفابخشی و نیرومندی را بیاموزید. همچنین به شما کمک می‌کند که بر جسم و روح خود کنترل بیشتری داشته باشید و بتوانید در مواقع لزوم، مواد زاید و سموم انباشته‌شده در بدن خود را که متأسفانه در زندگی مدرن امروزی بیشتر شده، از خود دور نمایید.
در پایان باید گفت: "کتاب‌درمانی" باطری زندگی شما را کاملاً شارژ خواهد کرد و مهارت‌های خودیاریِ شما را به آخرین حد مطلوب، خواهد رساند. ان‌شاءالله.
محمدرضا تقدمی
منابع:
نظرات کاربران